Mediabeleid provincie Limburg. Een verslag op basis van een interview met Jan Bierhoff kwartiermaker en projectleider
In 2014 publiceerde de provincie Limburg het rapport ‘Regionaal Mediacentrum Limburg Centraal’.[1] Dit rapport kwam tot stand omdat de provincie twee ontwikkelingen signaleerde. Ten eerste verdween het eigenaarschap van de regionale kranten naar buitenlandse investeerders. Ten tweede bevonden de lokale en regionale media zich in een (financieel) moeilijke positie en spraken zij slechts een zeer beperkte lezers- en kijkersgroep aan, met name in het oudere segment van de samenleving. Kortom, de kwaliteit en het bereik van de regionale informatievoorziening verschraalde en de zeggenschap nam af.
Onderzoekers Annelies van der Horst en Henry Beunders vragen zich af of het verdwijnen van een papieren krant problematisch is.[2] Het gaat om een relatief kleine lezersgroep, die steeds verder afneemt. De gemeenteraad bijvoorbeeld zet tegenwoordig andere communicatiekanalen in om contact aan te gaan met bewoners, bijvoorbeeld door gebruik te maken van sociale media en direct contact via eigen netwerken. In kleinere gemeenten is er alleen overheidscommunicatie die maar een beperkt publiek bereikt. Ontstaan er misstanden, dan komt er protest en wordt er actie gevoerd meestal met de inzet van sociale media. Een kwalitatief goede regionale krant zorgt echter voor onafhankelijk nieuws en monitort en controleert, idealiter, de politiek. Echter, als er weinig mensen zijn die gebruik maken van dit medium, dan is het noodzakelijk om te kijken welke mediakanalen wel bruikbaar zijn en hoe je ruimte creëert voor media-initiatieven die de controlerende taken van de reguliere media overnemen. De provincie Limburg signaleerde dat het internet in toenemende mate een centrale rol in de informatievoorziening speelt en zag hierin nieuwe mogelijkheden. Daarnaast voelde de provincie verantwoordelijkheid om hierin het voortouw te nemen. Dit leidde zowel tot een beleidsrapport als de ontwikkeling van een online platform.
In het door de provincie opgestelde rapport wordt gesteld dat met name jongeren veel gebruik maken van het internet en dat het ongekende mogelijkheden biedt die het traditionele medialandschap noodzaken tot verandering. Het internet biedt toegang tot multimediale informatie, daarnaast biedt het gelegenheid om te publiceren in eigen beheer, informatie snel en openbaar te delen (via bijvoorbeeld sociale media), en er is gelegenheid tot het uitwisselen van meningen (discussie en debat). Het multidisciplinaire ambtelijke team van de provincie Limburg, de auteurs van dit rapport, stellen daarom: “Het allesbepalende internet dwingt nu tot een […] bestuurlijke interventie […] voor de digitale infrastructuur. De rol van de overheid is daarbij” verbinden, regisseren, faciliteren, open toegang en een gelijk speelveld garanderen en de basiscondities scheppen voor een solide infrastructuur.”[3] In navolging van deze conclusie heeft de provincie Limburg besloten een radicaal vernieuwend mediabeleid op te zetten dat erop gericht is om de lokale en regionale media te versterken en af te stemmen op de hedendaagse ontwikkelingen.
Er zijn een aantal aspecten in het mediabeleid van de provincie Limburg die interessant zijn.[4] De provincie heeft ervoor gekozen om het eigen regionale overheidsinformatie- en communicatiebeleid in een bredere ontwikkeling te analyseren, namelijk de algemene ontwikkelingen in het medialandschap. Op basis van dit onderzoek zijn er oplossingsstrategieën ontwikkeld die verder gaan dan het eigen provinciale informatie- en communicatiebeleid. Drie aspecten zijn bijzonder om hier uit te lichten:
Ten eerste wordt er samenwerking gezocht met verschillende andere lokale en regionale partners, zoals de bibliotheek maar bijvoorbeeld ook zorgorganisaties die allen een eigen informatie- en communicatiebeleid hebben. Door slimme samenwerking kan gezamenlijk opgetrokken worden in de informatievoorziening. Met budgetbundeling vanuit de verschillende betrokken organisaties en instanties wordt dit financieel ook aantrekkelijker voor de verschillende partijen. Daarnaast zorgt de bundeling voor beter toegankelijkere informatie op regionaal niveau. Goede toegankelijke informatievoorziening is van fundamenteel belang voor de democratie, het is immers een vorm van verantwoording afleggen.
Ten tweede kiest de provincie er voor om media-initiatieven te ondersteunen. Door een startsubsidie en begeleidende workshops stelt de provincie een selecte groep initiatiefnemers in staat om hun concept operationeel te maken, en een duurzaam verdienmodel te ontwikkelen. In een tijd waarin het voorbestaan van de traditionele commerciële media in het geding komt, is dit bittere noodzaak.
Tenslotte zet de provincie zich in om een online infrastructuur in te richten waar een diverse groep aan publicisten, journalisten, bloggers, burgers en lokale en regionale media gebruik van kunnen maken, een soort online informatiehub. Deze hub wordt in twee regio’s uitgezet. Dit speelt in op de veranderende rol van nieuwsontvangers. Immers, de nieuwslezer is niet slechts een ontvanger van informatie, maar geeft er commentaar op en deelt deze ook. Informatiestromen zijn door de komst van het internet dynamischer en daardoor complexer geworden. De infrastructuur die ontwikkeld wordt zou er voor moeten zorgen dat bewoners van de provincie Limburg via één regionaal platform toegang hebben tot alle informatie die relevant is voor de regio. Het is daarmee in feite een soort portal. Het bedient hiermee twee verschillende groepen (potentiele) gebruikers: mensen die veel gebruik maken van het internet, en elkaar makkelijker kunnen vinden. En de ‘digibeten’, de groep mensen die minder thuis zijn op het internet. Daarnaast biedt deze hub informatie aan zonder dat er commerciële belangen achter zitten die bepalen wat mensen wel of niet te zien krijgen. Hiermee levert de provincie een alternatief voor sociale media zoals Facebook, waar de voorselectie van informatie de kern vormt van het verdienmodel.
De financiering van deze ambitieuze plannen liggen voor een deel bij de provincie met een investering van 1,2 miljoen over een periode van vier jaar. Er wordt ook gezocht naar publiek private samenwerking (PPS). Echter, de Mediawet beperkt de speelruimte voor publiek-private samenwerking.[5] Volgens deze wet is samenwerking tussen publieke en private media “verboden”, of in ieder geval aan banden gelegd zodat belangenverstrengeling kan worden voorkomen. De provincie Limburg is echter van mening dat er behoefte is aan nieuwe vormen van samenwerking en nieuwe verdienmodellen. Om dit te bereiken is er experimenteerruimte nodig om te onderzoeken wat werkt.
[1] Beleidsrapport ‘Regionaal Mediacentrum Limburg Centraal’, uitgave van de provincie Limburg Online beschikbaar: http://www.limburg.nl/limburgcentraal
[2] A. van der Horst en H. Beunders, ‘Nieuwsvoorziening in de regio 2014. Leegte in het landschap.’ Online beschikbaar (juni 2016): https://www.svdj.nl/uitgelicht-onderzoek/het-is-stil-in-de-regio/
[3] Zie: Beleidsuitgangspunten, Beleidsrapport ‘Regionaal Mediacentrum Limburg Centraal’, uitgave van de provincie Limburg. Online beschikbaar: http://www.limburg.nl/limburgcentraal
[4] Zie het rapport voor een volledige uitwerking van het beleidsvoorstel: ‘Regionaal Mediacentrum Limburg Centraal’, uitgave van de provincie Limburg Online beschikbaar: http://www.limburg.nl/limburgcentraal.
[5] Zie ook: http://www.cvdm.nl/praktisch/publiek-private-samenwerking/
