Lancering Keuzewijzer e-tools 2.0
Ruim 150 deelnemers waren op 14 juli aanwezig bij de lancering van de Keuzewijzer e-tools 2.0. Na de digitale confetti en champagne kregen zij een virtuele tour door de keuzegids voor gemeenten die inwoners online willen betrekken. Tijdens het aansluitende webinar deelden gebruikers van verschillende tools hun ervaringen en lessen. Dit webinar is hieronder in zijn geheel terug te kijken.
Steeds meer gemeenten zetten e-tools in om inwoners en cliënten te laten participeren in de lokale democratie. Er komen daarvoor steeds meer tools beschikbaar. ‘De nieuwe keuzewijzer biedt gemeenten een handzaam overzicht van dat aanbod,’ zegt Movisie-adviseur Daan de Bruijn, ‘met informatie over de functies van een tool. Denk daarbij aan “Ideeën en voorstellen ophalen”, “Stemmen” en “Meeschrijven”.’
In een oogopslag
De keuzewijzer laat ook zien welk niveau van inwonerbetrokkenheid de inzet van een specifieke e-tool oplevert. ‘We onderscheiden vier niveaus van betrokkenheid, variërend van informeren tot meebeslissen’, legt Mellouki Cadat-Lampe uit. Hij is eveneens adviseur bij Movisie en werkte ook mee aan de keuzewijzer. ‘Al deze informatie hebben we ondergebracht in een schema, zodat je in een oogopslag kunt zien welke e-tools het beste passen bij wat jouw gemeente ermee wil bereiken.’
Inclusieve inwonerbetrokkenheid
In 2018 kwam Movisie met een eerdere versie van de keuzewijzer. Behalve een update is de nieuwe versie ook uitgebreid met informatie over in hoeverre een tool inclusieve inwonerbetrokkenheid mogelijk maakt. De Bruijn: ‘Dat gaat verder dan alleen oog hebben voor diversiteit. Om zoveel mogelijk verschillende typen inwoners te betrekken is het zaak dat je als gemeente de mix qua gender, religie, etnisch-culturele achtergrond, beperkingen, seksuele voorkeur, et cetera, daadwerkelijk in staat stelt om op een gelijkwaardige manier online mee te doen.’
Online participatie is bijvoorbeeld laagdrempelig voor mensen met een fysieke beperking en mensen met weinig tijd
Voordelen en risico’s
Online participatie biedt verschillende kansen om de inclusiviteit te vergroten, weet Cadat. ‘Het is bijvoorbeeld laagdrempelig voor mensen met een fysieke beperking en mensen met weinig tijd. Het is ook inclusief in de zin dat iedereen evenveel kans maakt bij het indienen van ideeën. Het gaat niet om wie het hardst roept of het grootste netwerk heeft.’ Aan de andere kant brengt online participatie ook risico’s met zich mee. ‘Veel mensen zijn niet digitaal vaardig’, noemt Cadat als voorbeeld. ‘Deze inwoners zijn gebaat bij face-to-face contact. De combinatie met offline burgerbetrokkenheid is daarom zeer belangrijk.’
Uitgebreide gebruikerservaringen
In de keuzewijzer is informatie te vinden over 24 e-tools. Zes daarvan zijn specifiek bedoeld om het niveau van de buurt of wijk te gebruiken. Behalve de feitelijke informatie die veelal afkomstig is van de ontwikkelaars, zijn ook uitgebreide gebruikerservaringen opgenomen in de keuzewijzer. Een van die gebruikers is Peter Kalksma van de gemeente Rotterdam. Hij deelt zijn ervaringskennis met de deelnemers van het webinar. ‘Wij werken in Rotterdam met Gemeentepeiler. Dat is een app waarmee we regelmatig de mening van inwoners op een specifiek thema kunnen peilen. Dat kan zowel bij het bedenken, voorbereiden en uitvoeren van beleid.’
Lessen na vijf jaar
Kalksma heeft duidelijke lessen geleerd in de afgelopen vijf jaar dat hij met e-tools werkt. ‘Denk niet dat een prachtig instrument dé oplossing is. Je moet de mensen er echt warm voor maken. En let op: mensen haken snel aan, maar ze haken ook net zo snel weer af. Ook daarom is het erg belangrijk dat je vooraf goed nadenkt over wat je met de resultaten doet, en dat je die communiceert. Verwachtingsmanagement is cruciaal.’
Interactieve site
Inhakend op het belang van communicatie zegt Jochem de Groot van de gemeente Alphen aan den Rijn: ‘Wij hebben onze e-tool bewust ook met offline middelen zoals brieven en posters onder de aandacht gebracht.’ Alpen aan den Rijn werkt met de e-tool OpenStad. Daarmee kunnen gemeenten zonder veel technische kennis snel en eenvoudig een interactieve site inrichten. Dat kan voor peilingen of ontwerpwedstrijden, maar bijvoorbeeld ook voor het cocreëren van buurtvisies of participatief begroten.
Het is erg belangrijk dat je vooraf goed nadenkt over wat je met de resultaten doet, en dat je die communiceert
Participatief begroten
Met die manier van begroten heeft De Groot ervaring. ‘We hebben inwoners uitgenodigd hun plan op OpenStad te zetten. Plannen met voldoende likes kwamen de eerste ronde door. De inwoners hebben vervolgens door te stemmen een budget van 30.000 euro verdeeld over de zes beste plannen. Die worden de komende twaalf maanden uitgevoerd.’ De Groot deelt de lessen die hij de afgelopen jaren heeft geleerd door aan te geven dat je het er niet even bij doet. ‘Pak het serieus op, anders bijt het je in je kont.’
OpenSource
OpenStad is een voorbeeld van een OpenSource tool. Anne de Zeeuw, projectcoördinator bij Netwerk Democratie en mede-auteur van de keuzewijzer, legt uit dat de broncode van dergelijke tools openbaar is. ‘Dat betekent dat hij op een platform van ontwikkelaars staat en door iedereen is in te zien. Dat maakt samenwerken aan verbeteringen makkelijk. Iedereen kan de software gebruiken. Daardoor heeft iedereen zeggenschap en invloed, maar tegelijkertijd ook de verantwoordelijkheid van het mede-eigenaarschap.’ De Groot relativeert die verantwoordelijkheid door te zeggen dat je inderdaad mee kunt ontwikkelen, maar dat het niet hóeft. ‘Voor ons was het juist prettig dat alle bouwstenen al klaarstonden, we hoefden alleen onze eigen versie nog maar samen te stellen.’
Zo groot mogelijke groep
Aan het einde van het webinar geven de deelnemers via een realtime poll aan wat ze het belangrijkste vinden van een e-tool. Het antwoord dat veruit het meest gegeven wordt luidt ‘dat het door ontwerp en gebruikersvriendelijkheid bruikbaar is voor een zo groot mogelijke groep inwoners.’ De Keuzewijzer e-tools 2.0 helpt gemeenten in de zoektocht naar tools die dat waar kunnen maken.
Tekst: Tea Keijl
