Een burgerjournalistiek initiatief waarbij de nieuwe gemeenteraden na de lokale verkiezingen van 2014 werden gemonitord.
In 2014 startte Netwerk Democratie samen met het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Whiteboxing een initiatief waarbij burgerjournalisten werden opgeroepen hun gemeenteraad te monitoren in de periode na de verkiezingen. Zetten zij hun verkiezingsbeloften als ‘Samenspraak’ en ‘Samen beslissen’ om in concrete plannen in het coalitieakkoord? Namen de kersverse politici het initiatief om in gesprek te gaan met gemeentebewoners? En werden mooie plannen vertaald in het toekennen van budgetten? Prikkelende vragen waarmee de correspondenten aan de slag gingen.
Binnen ‘no time’ meldde zich een groep van ruim 150 correspondenten aan. Dit waren professionals werkzaam op dit terrein, journalisten, in politiek geïnteresseerde burgers en actieve burgers. Allen nieuwsgierig naar het reilen en zeilen van hun gemeenteraad. Met veel enthousiasme van plan om hun raad te volgen, kleine interventies te plegen en daar verslag over uit te brengen.
De 100×100-correspondenten volgden hun gemeenteraad in de periode tussen de collegevorming tot en met de bespreking van de gemeentebegroting. Als initiatiefnemers ontwikkelden wij een Toolbox met daarin o.a. informatie over de gemeentepolitiek en een lijst met ideeën om vorm te geven aan het correspondentschap.
Raadsleden kunnen wel wat hulp van buiten gebruiken om het systeem te vernieuwen
De correspondenten waren vrij om naar eigen inzicht vorm te geven aan hun onderzoek: passend bij de gemeenschap en passend bij hun eigen betrokkenheid. Ter ondersteuning organiseerden we drie informatiebijeenkomsten zodat de 100×100 correspondenten kennis en ervaring met elkaar konden uit te wisselen. De activiteiten van de burgerjournalisten liepen uiteen, sommigen interviewden bijvoorbeeld de griffier, burgemeester en alle raadsleden. Anderen gingen in gesprek met burgers die betrokken zijn bij burgerinitiatieven. Een enkeling woonde alle raadsvergaderingen bij. Maar iedereen vroeg zich daarbij af of de houding van de gemeenteraad ten aanzien van de bewoners veranderd was. Een groot deel van de correspondenten werd positief ontvangen door de gemeenteraad. Er verschenen blogs, interviews met correspondenten over hun correspondentschap en radio items.
Aan het eind van het project werden alle correspondenten gevraagd een vragenlijst en enquête in te vullen, zodat we (geheel subjectief) in kaart konden brengen hoe de Nederlandse gemeenteraden omgaan met maatschappelijk initiatief, en of ze meer ruimte voor inspraak hebben gecreëerd.
Belangrijkste bevindingen uit het burgeronderzoek
- Inwoners hebben in het afgelopen jaar zelf onderzoek gedaan naar hun gemeentebestuur. Zij waren de correspondenten van het burgerjournalistieke project 100×100. De centrale vraag van het onderzoek was: is ons gemeentebestuur klaar voor de netwerkdemocratie?
- Het blijkt dat bij gemeentebesturen volop aandacht is voor de participatiesamenleving en de nieuwe verhoudingen in het publieke domein. 90% Van de college- of coalitie akkoorden spreekt erover. Soms zelfs in woorden als doe- of netwerkdemocratie en overheidsparticipatie. De intenties zijn positief, veel gemeenten willen aan de slag met een nieuwe manier van werken.
- Maar er is een verschil tussen ambitie en daad. De praktijk is weerbarstig. De wil is er, maar de meeste gemeenten weten nog niet hóe ze het moeten aanpakken. Het blijkt lastig om echt buiten de kaders te denken/werken. Slechts een klein deel van de correspondenten is van mening dat de gemeente klaar is voor de netwerkdemocratie. Meer dan de helft twijfelt en een kwart denkt van niet.
- Volgens correspondenten is bijna zeventig procent van de gemeenten (hard) op zoek naar nieuwe vormen van besluitvorming en nieuwe manieren om ruimte te geven aan maatschappelijk initiatief.
- Volgens correspondenten heeft ruim 75% van de gemeenten behoefte aan meer informatie over nieuwe vormen van besluitvorming en nieuwe manieren om ruimte te geven aan maatschappelijk initiatief.
Deze bevindingen werden verwerkt in het 100×100 magazine. Daarnaast bevat het magazine bijdragen, interviews en columns van de 100×100 correspondenten.
Download hier het 100×100 Magazine (in pdf), met de analyse, artikelen, interviews en opiniestukken van de correspondenten over het lokale bestuur in de netwerkdemocratie.
Het project werd feestelijk afgesloten tijdens de slotbijeenkomst ‘100×100. Lokale democratie in het kwadraat’ in de Vechtclub XL te Utrecht. Tijdens deze bijeenkomst vonden er een groot aantal workshops plaats, merendeels georganiseerd door de 100×100-correspondentenzelf. Ook vonden er een aantal ronde tafelgesprekken plaats over het lokale bestuur in de netwerkdemocratie.
Directeur van het SCP Kim Putters sprak onder leiding van Natasja van den Berg met de correspondenten Mies van der Loo uit Weert, Dian Vrijmens uit Huizen, Bram Talman uit Gouda en Lydia Zwier-Kentie uit Voorst, Judith Tielen, gemeenteraadslid Utrecht, en met 100×100-onderzoeker Yvette Jeuken over het gemeentebestuur in de netwerkdemocratie.
Tenslotte werd de animatie ‘Democratisch zuivere koffie?!’ gepresenteerd. Een animatie over de werking van lokale democratie in de netwerksamenleving, en de taak van de gemeenteraad daarin. De animatie is gemaakt door Tweebeeld in samenwerking met 100×100- initiator Marije van den Berg.
Meer leesvoer:
Overkoepelende Analyse: 100×100 maakt de balans op van Yvette Jeuken
Het essay Pleidooi voor Democratische Reflectie van Marije van den Berg
Artikel Van ouderwetse raadsleden en nieuwe burgers van Sofie Smeets
100×100 is een initiatief van Marije van den Berg (De Caleidoscoop/Whiteboxing), Jornt van Zuijlen (Ministerie van Binnenlandse Zaken) en en Yvette Jeuken (Netwerk Democratie)
De 100×100 slotbijeenkomst werd mede mogelijk gemaakt door:
